عید نوروز و خوراکی‌های خوشمزه آن در سیستان و بلوچستان/ اینجا مردم نان سال را نماد برکت و روزی می‌دانند
تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۶۴۶۳۵۹
محمد علی ابراهیمی گفت: در سیستان و بلوچستان نان سال، نماد برکت و روزی صاحب خانه است و کسی که نان سال را بزرگ‌تر و بهتر در سفره دارد، به اعتقاد مردم به همان نسبت در طول سال، برکت به خانه‌اش خواهد آمد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛محمد علی ابراهیمی، پژوهشگر میراث فرهنگی درباره خوراکی های عید نوروز در سیستان و بلوچستان در گفت و گو با عصرهامون بیان کرد: تا رسیدن روان نگران بی بی نوروز همه چیز باید تازه و نو شود، همه هستی باید بوی شکفتن و رویش پراکنده سازد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این کارشناس اضافه کرد: سپس با دست های مادر یا مادر بزرگ در دیگی بزرگ این نان گرم خورد می شد و با روغن زرد حیوانی، شکر یا شیره، آمیخته و برای اعضای خانواده در کاسه ای جدا می ریختد.
شیرینی عید در سیستان
به گفته وی، در سیستان بیشتر کارها به صورت گروهی انجام می‌شد و روحیه تعاون و همکاری در روح مردم آن عجین شده است، این منطقه به دلیل داشتن غله زیاد و تنوع غلات در یک دوره انبار غله ایران نام گرفته و زیادی گندم باعث شده بود تا خانم‌های سیستانی بهترین نان ها و شیرینی‌های محلی را بپزند، همچنین زیادی غله باعث تنوع و کیفیت نان سیستانی شده و چون کلوچه هم از آرد گندم تهیه می‌شود، کلوچه سیستانی (شیرینی مخصوص نوروز) هم از تنوع و کیفیت مطلوبی برخوردار است.
ابراهیمی با بیان این که در این ایام مراسم زیبایی به نام آرزوکه نمایان تر است، ادامه داد: تجمع بانوان و مشارکت برای تهیه کردن کلوچه زابلی و بورک و لندو و قلیفی و قتلمه که خاص این ایام بوده، نان سال و کلوچه از واجبات سفره سیستانی‌هاست، مردم این منطقه با هر وضعیت مالی نان و کلوچه را هنگام تحویل سال داخل سفره‌های خود می‌گذاشتند، زیرا اعتقـاد آن ها در صبح روز عید این بود که بی‌بی‌نوروز به تمام خانه‌ها سر می زند و سفره را بازدید می‌کند.
نان سال نماد برکت و روزی
وی اضافه کرد: نان سال، نماد برکت و روزی صاحب خانه بود و کسی که نان سال را بزرگ‌تر و بهتر در سفره داشت، به اعتقاد مردم سیستان به همان نسبت در طول سال، برکت به خانه‌اش خواهد آمد.
به گفته این پژوهشگر، نان دیگری که پخت آن در شب عید مرسوم بوده و مردم سیستان در همه اوقات از آن استفاده می‌کنند، قتلمه نام دارد، در گذشته مردم سیستان انواع قتلمه و چلبک را در روزهای عید با خود به زیارتگاه‌ها می‌بردند، بین مستمندان یا دیگر مردم به عنوان نذر توزیع می شد و هم خود استفاده می¬کردند.
وی گفت: از سنت های دیرپای نورروزی مردم سیستان که برخی هنوز برجای مانده است. تَجگی یا سمنو پختن یکی از خوردنی های ویژه نوروز است که به دلیل ارزشمندی گاهی در خلال روزهای دیگر سال نیز پخته و این جشن فرخنده با جلوه هایی خاص برپا و بازار تجگی درست کردن داغ می شود.
ابراهیمی تصریح کرد: تَجگ با واژه جوانه های تازه درآمده در گفتار سیستانی ها برابر است. برپایی این یادگار کهن عملاً در بهمن ماه شروع می شود. در سرمای شدید این ماه، سیستانی ها بنا به رسمی کهن، مقداری گندم «سفیچه» (گندم سفید دانه درشت) را تمیز و پس از شستن در کیسه ای می ریزند و تا زمانی که کامل جوانه بزند بر روی آن کیسه آب می پاشند و هر چه هوا سردتر باشد «تجگی یا سمنو» شیرین تر و خوشمزه تر می شود.
وی افزود: هنگامی که گونی از جوانه های گندم پوشیده شود آن را از آب می گیرند و در حیاط یک شبانه روز می گذارند تا آب آن کامل بچکد، سپس سرگونی را باز می کنند و گندم های ریشه زده و جوانه زده را روی پارچه ای می ریزند و آنها را که به هم پیچیده اند از هم جدا و روی همان پارچه در مقابل آفتاب خشک می کنند و کار واکندن و از هم جدا کردن همه روز ادامه دارد.
تجگی پزان
به گفته این کارشناس، پس از خشک شدن گندم جوانه زده را با دست آس که معمولاً در همه خانه های سیستانی پیدا می شود یا آسیاب بلغور (غلور) می کنند، آنها را در کیسه ای می ریزند و منتظر نوروز می مانند، تجگی از واجبات سفره هر سیستانی است. اگر چه در ماه های دیگر هم تجگی می پزند، چون ماده غذایی بسیار مقوی و تجگی نماد سرزندگی، نیرو، شادی و سپاسگذاری از نعمات خداوندی است.
وی اضافه کرد: تجگی در دیگ های مسی درب دار و در زیرگرمای خاکستر داغ بدون آتش پخته و پس از گذاشتن خمیر تجگی در دیگ مسی درب آن محکم بسته می شود و زیر روی آن را با خاکستر پر می کنند و در یک گرمای آرام پس از گذشت زمانی آنچه به دست می آید نانی کلفت و خوش-خور است.
ابراهیمی با اشاره به سفره عید و اعتقادات مردم در سیستان نیز بیان کرد: قرآن، نان سال، قتلمه، تجگی یا سمنو و آینه ای که بر روی آن تخم مرغ خام می گذارند و انواع کلوچه در سفره عید باید موارد زیر قرار می گرفت.
وی تصریح کرد: مردم سیستان اعتقاد داشته اند که کره زمین بر روی شاخ‌های گاو قرار دارد و گاو هم روی نهنگ، موقع تحویل سال گاو زمین را روی شاخ دیگرش می‌برد، بنابراین زمین تکان می‌خورد و این حرکت باعث چرخش تخم مرغ بر روی آینه می‌شود.
تهیه و تدارک آجیل نوروزی در بین عشایر بلوچ
این پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: عشایر بلوچ نیز برای تهیه و تدارک آجیل نوروزی از امکانات اطراف خود استفاده می کنند، خوشه های یک نوع گندم محلی را که دانه های چاق و درشتی دارد و از گندم معمولی دانه های آن درشت تر است و به آن پشمک می گویند، به همراه پودر زرد چوبه یا گیاه مخصوص محلی به نام هِچک که شبیه زعفران است و رنگ زرد دارد را با شیر گوسفند می جوشانند و روی تابه محلی به نام تین تفت می دهند تا خشک شود و به آن دانکوک می گویند، رنگ آن زرد پررنگ است.
وی اضافه کرد: دانکوک خوش طعم و نرم و شکننده است و با استفاده از مغز درختی کوهی به نام گواتام که شبیه بادام بوده اما هسته آن کوچکتر از بادام است، مغز هسته آن را از هسته جدا کرده و با شیر گوسفند می جوشانند تا طعم خام و تلخ آن از بین برود و روی آفتاب پهن می کنند، پس از خشک شدن همانند دانکوک نرم و شکننده و قابل خوردن است به آن وَشّک می گویند و خواص دارویی زیادی دارد.
ابراهیمی افزود: اگر هسته گواتام را به جای شیر گوسفند با دوغ ترش محلی بجوشانند خوش طعم و کمی ترش می شود و به آن تُرُپشَک می گویند و همانند وَشَک پس از خشک شدن نرم و شکننده است و طعم لذیذ و ترشی دارد، عشایر بلوچ برای تهیه آجیل نوروزی دانکوک، وَشَک و تُرُپشَک را مخلوط کرده و از میهمانان نوروزی خود پذیرایی می کنند.
وی ادامه داد: برای تدارک شیرینی نوروزی نیز علاوه بر تهیه انواع حلواهای محلی به نام حلوا مَدَر، چنگال و حلوا خرما یک نوع حلوای مخصوص نوروزی که از مخلوط خرما با دانکوک و به صورت گرد به اندازه توپ تنیس تهیه می شود، استفاده می کنند.
هدیه نوروزی و بهاری بلوچ ها به اطرافیان
به گفته ابراهیمی، آن ها روز اول بهار تمام کره و خامه هایی را که به روش سنتی تهیه کرده اند، به روش محلی با آتش و سه پایه و دیگ مخصوص به روغن حیوانی تبدیل کرده و تفاله و ته مانده خامه و کره را با آرد گندم و ذرت خرد شده و خرمایی که از طرف دوستان و آشنایان مکرانی به عنوان هدیه نوروزی و بهاری عیدی فرستاده شده مخلوط و حلوای مخصوص به نام حلوای مَدَر درست می کردند.
وی با بیان این که بلوچ ها مقداری از این حلوای مَدَر را به عنوان عیدی نوروزی برای دوستان و آشنایان مکرانی خود می فرستند، گفت: در ایام نوروز مردم سرحد بلوچستان از شیر گوسفندانی که در همان سال برای اولین بار زائیده و پس از اولین شیردهی شیرآنها را جمع آوری و از شیرآنها کشک ویژه ای که مخصوص بهار است و کشک نوروزی می گویند برای آشنایان و عزیزان خاص از جمله به تازه عروس ها و تازه داماد و به زنانی که برای اولین بارحامله هستند و به افرادی از طایفه که قهر بوده اند و تازه آشتی کرده اند هدیه می دهند.
وی افزود: یکی دیگر از مراسم نوروز در منطقه سرحد بلوچستان، سوختن اسپند و دود کردن آن در روز اول بهار و لحظه تحویل سال به اعتقاد دفع بلا در طول سال و سرودن آواهای بهار گاهی و جشن بهار چرانی است.
انتهای پیام/
منبع: دانا
کلیدواژه: مردم سیستان ک می گویند نان سال بر روی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۶۴۶۳۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شهرداری‌ها مردم را در پروژه‌های مربوط به شهر مشارکت دهند
ایسنا/سیستان و بلوچستان استاندار سیستان و بلوچستان گفت: اقتصاد دیجیتال یکی از مهم‌ترین عوامل در پیشرفت و توسعه استان است که در این راستا تاکنون ۵ هزار نفر آموزش دیده اند اما این رقم کافی نیست و باید افراد بیشتری برای کار در این حوزه تربیت شوند.
محمد کرمی شامگاه چهارشنبه در نشست شورای اداری منطقه سیستان که در دانشگاه زابل برگزار شد ضمن گرامیداشت یاد و خاطره استاد شهید مرتضی مطهری و روز معلم همچنین تبریک روز کارگر اظهار کرد: مقام و منزلت دو قشر معلم و کارگر در اسلام بی‌نظیر است و ائمه اطهار نیز احادیثی در باب اهمیت نقش این دو قشر به یادگار گذاشته‌اند.
وی افزود: رشته‌های دانشگاهی باید متناسب با شغل و علاقه افراد باشد چرا که باید با استفاده از نیروهای متخصص و بومی بتوانیم آینده سیستان و بلوچستان را بسازیم.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: دانشگاه باید به صورت مداوم دنبال نوآوری باشد که البته این امر جزو رسالت‌های اصلی دانشگاه‌ها به شمار می‌آید.
وی افزود: بازار کار نیازمند افراد توانمند و مهارت دیده است لذا دانشجویان و دانش آموزان باید به دنبال مهارت آموزی باشند چرا که جوانان ما باید از هم اکنون وارد بازار کار شوند.
کرمی خاطرنشان کرد: دستگاه‌های اجرایی باید با کسب پشتیبانی علمی به صورت مداوم با دانشگاه ها و شرکت‌های دانش بنیان ارتباط داشته باشند.
وی ادامه داد: راه‌اندازی کریدور ارتباطی با توجه به موقعیت جغرافیایی استان از مزیت‌های سیستان و بلوچستان نسبت به سایر مناطق است که باید از ظرفیت های موجود برای توسعه تجارت و افزایش صادرات بهره‌گیری کنیم.
استاندار سیستان و بلوچستان تصریح کرد: تلاش می‌کنیم تا پروژه راه آهن زاهدان - چابهار به سرعت بهره‌برداری شود چرا که راه آهن می‌تواند موجب ایجاد تحول در منطقه گردد.
کرمی خاطرنشان کرد: شهرداری ها باید مردم را در پروژه های مربوط به شهر مشارکت دهند چراکه این مردم دارای قدرت عظیمی هستند که می‌توانند موجب ایجاد تحول در جامعه شوند.
وی تاکید کرد: وظیفه دستگاه اجرایی تسهیل روند سرمایه‌گذاری است لذا نباید هیچ مانعی برای دادن مجوز به سرمایه‌گذاران وجود داشته باشد.
انتهای پیام
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان